2018: Beleef Marokko Puur!

FOTO-OVERZICHT van de reis: Gebruik de pijlen, < of > of de “postzegel” voor de volgende foto. Wil je een groot formaat zien? Gebruik dan de + (het vergrootglas teken). Blijf daarna de pijlen, < of > gebruiken en X om terug te keren.
REISVERSLAG: Deze wordt beschreven onder het foto overzicht. Onder elke beschreven week zie je foto’s van die periode. Alle foto’s van de gemaakte reis worden in volgorde van de gereden route in het foto-overzicht weergegeven.

Beleef Marokko Puur! is een reisverslag van onze camperreis, dwars door Marokko, van 21 oktober 2018 t/m 8 december 2018.

Het waren 7 heerlijke weken en we reden met onze camper in Marokko 6300 kilometer. Onze totale reis duurde 3 maanden. We vertrokken op 5 oktober 2018 en kwamen weer thuis op 6 januari 2019. De route van huis (Zutphen) naar Motril, waar de Marokko reis zou starten, en van Algeceiras terug naar huis beschrijven we apart.
Ons motto is: Live your Dream, Be a Columbus!

Week 1:
We trokken van Motril (Spanje) met de Ferry naar Marokko op weg naar Erg Chebbie bekend om de Rode Duinen.

Wij hadden een plan gemaakt om in 2018 met onze camper naar Marokko te gaan. Normaal reizen we alleen, maar in dit geval wilden we met een groep, maar wel met een grote mate van zelfstandigheid tijdens de reis. We vonden dat bij de organisatie Expedition Far East. De voorbereiding en de reisbegeleiding van Hans Schrijen en Nancy Verheijen bleek voortreffelijk. De reis in Marokko zelf zou 7 weken duren. We begonnen op 21 oktober 2018 op het strand van Motril in Zuid-Spanje. Daar werd met de andere reizigers kennisgemaakt. Tijdens een zeer uitgebreide informatiemiddag werd er afgesloten met een hapje en drankje. Het reisgezelschap bestond uit 12 campers. Hans en Nancy reden met hun grote zandkleurige Sahara truck, wat tevens hun huis en kantoor is. Iedereen kreeg een Roadboek met dagelijkse informatie zoals bijzonderheden, wetenswaardigheden en GPS coördinaten. We kregen de te rijden Marokko route in de navigatie geïnstalleerd en op de camper een speciale stikker geplakt. In principe reizen we overdag individueel en overnachten gezamenlijk, meestal “wild”. Elke avond is er een korte evaluatie en informatie over de volgende dag. Indien je van de route wil afwijken of ergens anders overnachten, kan dit in overleg. We konden van start gaan. De volgende dag reden we naar de haven om van Motril naar Melillia te gaan met de Ferry. Dit is een Spaanse enclave dus nog geen grens met Marokko. We overnachten daar op een groot plein. De volgende dag reden we naar de grens met Marokko, een belevenis op zich. Daarna konden we echt gaan reizen, maar eerst kochten we met zijn allen een nieuwe sim kaart voor de telefoon. Dat is goedkoper dan het eigen simkaart met abonnement. Ook hadden we een groepsapp zodat iedereen elkaar kon bereiken, maar ook de leiding die informatie kon doorsturen. De 1^e overnachtingsplaats was op een stenig plateau tussen de stadjes Bouarfa en Figuig, richting Algerijnse grens. Wat een rust na een hectische ochtend. Het was heerlijk weer, helder, zon en 23°C. Die week hebben we zeer veel gezien en mooie momenten gehad. De dadeloogst was ook nog in volle gang. We hadden dagelijks geweldige overnachtingsplekken. We hebben overnacht in een Oase; Source Blue de Meski. Met de groep hebben we gegeten bij een Marokkaanse familie en dezelfde avond een concert met Sahara – Afrikaanse muziek. Twee dagen stonden we in het zand van de Sahara bij de Rode duinen van Erg Chebbi. Op een ochtend zouden we vroeg op voor een wandeling van twee uur om de zon te zien opkomen in de duinen en die namiddag hebben we ons gewaagd om 2½ uur op een kameel (dromedaris) te zitten. Daarbij hebben we zonsondergang meegemaakt. En natuurlijk veel foto’s gemaakt. Het bleek toen al een geweldige reis met veel indrukken en een bijzonder vriendelijke bevolking. Er waren (te) veel fotomomenten er was zoveel te zien.

Twee dagen stonden we in het zand van de Sahara bij de Rode duinen van Erg Chebbi. Op een ochtend zouden we vroeg op voor een wandeling van twee uur om de zon te zien opkomen in de duinen en die namiddag hebben we ons gewaagd om 2½ uur op een kameel (dromedaris) te zitten. Daarbij hebben we zonsondergang meegemaakt. En natuurlijk veel foto’s gemaakt. Het bleek toen al een geweldige reis met veel indrukken en een bijzonder vriendelijke bevolking. Er waren (te) veel fotomomenten er was zoveel te zien.

Week 2:
Van de Rode Duinen gingen we verder naar de Gorges du Dades.

Inmiddels waren we een maand geleden van huis vertrokken en al 5000 km verder. Nadat we de rode duinen van Erg Chebbi achter ons hadden gelaten, zijn we via Taouz richting Algerijnse grens gereden waar we in het ruige rotsgebied hebben overnacht. We moesten een steenachtige piste van 6 km oprijden waar we een uur over hebben gedaan. Tijdens een klim via deze rotsen zagen we een prachtig vergezicht waarbij de campers miniaturen waren geworden. Tijdens deze klim konden we vele mineralen in de rotsen zien zitten. De nachten zijn daar pikdonker en die nacht was de sterrenhemel absurd mooi. Vervolgens zijn we naar de Gorges du Todra gereden waar we twee dagen zijn gebleven. Onderweg kom je vele souvenirs winkels (hutje / tent / gebouw / op straat) tegen waar je allerlei dingen kunt kopen maar ook zeer vele fossielen en mineraal stenen. Daarna gingen we naar de volgende kloof de Gorges du Dades. Daar stonden we op een mini camping (op 1650 mtr) met een fantastisch uitzicht op zeer bijzonder geërodeerde rotsen. Bij aankomst werden we met muntthee ontvangen. Hier zouden we drie nachten verblijven. De eerste middag heb ik een kloof- en bergwandeling van 10 km gemaakt die 4 uur duurde. De jonge camping eigenaar was onze gids. De volgende dag hebben we een prachtige tocht gemaakt met de camper van ongeveer 90 km met werkelijk bijzondere vergezichten en kloven van de Gorge du Dades. De dag erna was een rustdag waar we naar een volgend dorpje zijn gewandeld en wat hebben gekocht. Het weer bleef goed en nog steeds elke dag zon.

Week 3:
Via Ouarzazate, het Hollywood van Marokko, reden we door het Hoge Atlas gebergte.

We verlieten de Gorges en zijn richting Ouarzazate (Hollywood van Marokko) gereden. Daar zijn ook de Atlas studio’s waar, en in de directe omgeving daarvan, vele films zijn opgenomen. Zoals de Gladiator, Ben Hur, Lawrence in Arabia en Kundun. We hebben die studio’s ook bezocht. Bij een groot stuwmeer in de buurt hebben we overnacht. De dag erna reden we richting Zagora en verbleven op een oase camping. Zagora is bekend als laatste pleisterplaats voor karavanen die vroeger met kamelen naar Timboektoe gingen en daar 52 dagen, door de Sahara, over deden. Nu gaat men met Woestijn-voertuigen het zand in. We reden verder naar Mhamid en hebben op het zand van de Sahara overnacht, ook weer zeer dichtbij de Algerijnse grens. De nacht gaf weer een prachtige sterrenhemel. Onderweg zie je vele kuddes met schapen en geiten langs de weg en soms op de weg. Veel ezels lopen langs de weg en worden op vele manieren als lastdier gebruikt. Boodschappen doen we onderweg in de kasba’s en bazaars, het dagelijkse ronde platte brood, groente en fruit. Het vlees laten we tot gehakt (kefta) draaien en is van goede kwaliteit. Ook de telecommunicatie is boven verwachting goed geregeld in Marokko. In de dorpjes en stadjes is het een drukte van belang met alle winkeltjes en kramen, je kunt er van alles kopen. Ook is de Moskee zeer belangrijk en gedurende de dag is men daarmee erg druk. Het lijkt wel een dagtaak die men daaraan heeft. Marokko is een land van contrasten en uitersten. Het tanken is geen enkel probleem met de vele tankstations. Op dat moment kostte de Diesel € 0,94. Ook het drinkwater is geen enkel probleem en werkelijk overal verkrijgbaar in plastic flessen. Wij kopen de 5 literflessen die leeg ook erg gewild zijn voor hergebruik. Ook de telecom is goed geregeld, bijna iedereen heeft een mobiel ook degene die met een gammel karretje rijdt voortgetrokken door een ezel. Overal bereik dus! De toegangswegen tot de stadjes lijken wel boulevards, breed en voorzien van trottoirs met banken en palmen met vele mooie lantaarns. Of die banken nu gebruikt worden? Je vraagt je echt af waarom het geld daaraan wordt besteed en niet ergens anders voor wat meer voor de hand ligt. Veel huizen en gebouwen zijn nog steeds gebouwd met leem. Je ziet dan ook erg veel verval en armoede. Zelfs 20 meter vanaf deze boulevards. Scholen zie je onderweg erg veel en zijn van vrolijke kleuren voorzien. Wat je ook in Marokko veel ziet zijn “onafgemaakte huizen” waar b.v. de betonijzers nog rechtop staan op een verdieping. Doordat het huis “nog niet af” is, hoeft men geen of bijna geen belasting te betalen. Er zijn heel veel huizen “niet af”… Ook zijn er bijzondere geiten, de zogenaamde “boomklimgeiten”. Deze geiten klimmen in de Argan boom. De bessen en het groen worden door de geit gegeten. Van de pitten uit deze boom wordt de dure Argan olie geperst. Opbrengst per boom is 1 liter!

Ook reden we door de Hoge Atlas van Zuid naar Noord. De hoogste berg is 4167 meter. Wij hebben de pas Tizi N’test van 2260 meter gereden (Zie filmpje), een prachtige rit! Ooit stond het op de lijst van gevaarlijkste passen van de Michellin. Die dag hebben we ook de Tin Mal Moskee (werelderfgoed) bezocht. Het is nu echter een ruïne die wordt gerestaureerd. Op de rustdag stonden we op een camping niet ver van de zuidkant van Marrakesh. We konden toen de was draaien, opruimen, schoonmaken en wat boodschappen doen in de grote Carrefour vlakbij Marrakesh. Ook weer zo’n contrast als je net uit de bergen komt! Die avond hadden we voor het eerst sinds we in Marokko zijn lichte regen. De volgende dag gingen we weer verder door de Hoge Atlas nu van Noord naar Zuid via een andere route.

Week 4:
Via de gebergten Hoge Atlas en Anti Atlas reden we naar de Atlantische kust.

De Hoge Atlas hadden we weer in Zuidelijke richting verlaten. Onderweg bezochten we een vrouwen Coöperatie. Daar werden de Argan noten verwerkt tot verschillende producten. Het is een zeer arbeidsintensief werk om deze (dure) olie te vervaardigen. Nog niet zo lang geleden werd de olie pas “ontdekt” door het “grote publiek”. De Berbers kenden dit echter al generaties lang. Deze olie heeft meerdere toepassingen zoals voor de huid en het haar maar ook in de keuken wordt de olie gebruikt. Daarnaast zijn er bijproducten zoals zeep. Vervoer en transport is in Marokko ook iets bijzonders. Onderweg kwamen we een vrachtwagen tegen die wel heel efficiënt met hooibalen was beladen. Deze balen worden weer in de Souks verkocht zoals we dat later zagen. Ait Ben Haddou is een beroemd dorp die ook als filmlocatie wordt gebruikt. De huizen zijn volledig van leem opgebouwd. Bijzonder om daar een paar uur doorheen te lopen. Die volgende dag, het was een koude nacht geweest, zagen we dat de Zuidkant van de Hoge Atlas helemaal van sneeuw was voorzien! De volgende overnachting was een wildcamp bij Tata onder beschutting van rotsformaties. Bij overnachtingen -in het wild- werd dit door de leiding altijd gemeld bij de “Burgemeester”. Dit keer was er zelfs de gehele nacht politiebewaking op gepaste afstand. Men wil in Marokko geen imago probleem voor het toerisme. Er was een mooie zonsondergang te zien. De volgende dag reden we verder naar de op 1200 meter gelegen stad Tafraoute in het Anti Atlas gebergte. Deze plaats is bekend om de handelaars en kooplieden van o.a. kruiden. Ook de kleurrijke slippers en sandalen worden hier in grote hoeveelheden vervaardigd. Leuk om dit te bekijken en om voor de kleinkinderen iets uit te kiezen. We hebben zelfs even naar huis gebeld i.v.m. de maat! In de directe omgeving vond een Belgische kunstenaar het in 1985 nodig om woestijnrotsen te schilderen. Hij gebruikte hiervoor liefst 19 ton blauwe en rode verf. Vandaar trokken we naar Quelmin waar we de beroemde en grote sfeervolle zaterdag-souk hebben bezocht met o.a. met de kamelenmarkt. Een happening waar je met Westerse ogen een beetje doorheen moet kijken. Maar ook bij ons had je vroeger beestenmarkten. De volgende route was via Tan Tan naar het kustplaatsje El Ouartia, niet ver van de “beladen” Westelijke Sahara grens. Dit was tevens voor ons het meest zuidelijke punt van de reis. We hadden een mooie overnachtingsplaats gevonden direct aan de Atlantische Oceaan. We stonden alleen, omdat we geen behoefte hadden een stuk terug te rijden naar een grot. En dit was een mooie overnachtingsplaats. We zouden de volgende dag weer aansluiten bij de groep. Bij eb kwamen hier mooie rotsen vrij waarbij je kleurrijke verassingen tegenkwam. S’avonds werd er op de deur geklopt, het was al donker. Een politieagent op een squad. Hij vroeg of alles goed ging. Wij vertelden dat we bij een groep hoorden en de volgende dag weer zouden aansluiten. Geen probleem voor hem. Hij gaf aan dat als er probleem zou zijn aan de weg een kantoor was van de Marine waar we terecht konden. De volgende twee dagen hebben we, inmiddels weer bij de groep, wat noordelijker, bij Plage Blanche, gestaan waar een kilometers lang zandstrand is.

Week 5:
Verder langs de kust naar het mooie Essaouira.

Na het strand bij Plage Blanche reden we naar de kustplaats Sidi Infi (een vroegere Spaanse enclave) waar we op de kliffen bij de Arches de Legzira hebben overnacht. Dit was een indrukwekkende plek waar de natuur voor een natuurlijke boog heeft gezorgd. De Oceaan beukte op deze vrij poreuze kliffen. Ook groeien in dit gebied op de velden en heuvels verschillende soorten cactussen waar de vruchten van worden gegeten en op de markten te koop zijn. Ze smaken wat zoeter dan de pitten van de granaatappel. In Tiznit hebben we de medina bezocht, je waant je dan in een andere wereld. Daar ontmoeten we een oudere man (Berber) die zilversmid / graveur was in zijn werkplaats en winkel en natuurlijk kregen we de nodige uitgebreide uitleg van hem. Ook begon hij ongevraagd te vertellen wat de beste Tajines (ovenschotel) waren. Wij hebben er niets aan omdat we inmiddels thuis niet meer op gas koken. Je merkt al dat het aan de kustlijn veel drukker is dan in het binnenland waar we vandaan kwamen. Ook vallen de vele politie posten op die aan de uitvalswegen van elk stadje aanwezig zijn. Wij Europeanen kunnen doorrijden maar de locals moeten stoppen en papieren tonen. Je ziet dat de Marokkanen zeer veel ontzag hebben voor geüniformeerden. Was dat in NL ook maar zo. Via Agadir (Een zeer drukke toeristenstad, vonden we niet leuk) en Taghazout zijn we naar een heel mooi en gezellige plaats gereden Essaouira! Hier zijn we drie dagen geweest. Het heeft een drukke vissershaven en een grote medina waar meerdere souks te vinden zijn. Essaouira heeft een Portugese inslag. Nog steeds heeft het een hippiecultuur en veel instrumentenwinkels. Jimi Hendrix heeft hier in de eind zestiger jaren ook een paar jaar gewoond en o.a. de song “Castels in the sand” gecomponeerd. Maar Essaouira is vooral bekend om de houtbewerking. Veel Thuja hout wordt voor allerlei zaken gebruikt. In de smalle straten van de Kasba en de voormalige Joodse wijk (Mellah) vind je de ambachtslieden die in heel kleine werkplaatsen (2 x 3 mtr) mooie producten maken. Ook zijn er meerdere weverijen, vaak door vrouwen gerund, waar we een kleed hebben gekocht. In de drie dagen dat we hier hebben rondgebanjerd hebben we zeker 35 km gelopen volgens de GPS. Het was hier erg gezellig met veel restaurantjes, winkels, snuisterijen, souks en de werkplaatsen. En niet te vergeten de zeer drukke en levendige vissershaven met de visverkoop.

Week 6:
Van de kust en Marrakesh naar de Cascade d’Ouzoud.

Via de kustplaats Safi reden we naar Marrakesh. De dagen aan de kust waren qua weer matig. Zon en bewolking, enkele regenbuien en wat lagere temperaturen. Onderweg maakten we ook de olijvenoogst mee, vrachtwagens vol olijven worden bij de perserijen afgeleverd. In Marrakesh zijn we drie dagen gebleven op een bewaakte camperplaats vlakbij de Koutoubia Moskee en op slechts 5 minuten lopen van het centrum. We hebben heel veel gezien; de Medina en de vele Souks, verschillende oude paleizen, de Saaidische graven, het beroemde La Mamounia hotel (het hoort tot de 10 beste en duurste ter wereld), de Majorelle tuin (Yves Saint Laurent) en heel veel meer. Marrakesh is een hectische stad waar van alles te beleven is. Er zijn heel veel restaurantjes van heel eenvoudig tot heel erg chique en duur. Het grote Jamaa El Fna plein (kortweg La Place) is heel bijzonder. S’avonds verandert het tot een grote happening. Aan het eind van de middag worden vele eetkramen opgebouwd die in de avond vol zitten met bezoekers. Verder is er van alles te doen, muziek, slangenbezweerders, dans, acrobatiek, verhalenvertellers en niet te vergeten de vele verkopers van allerlei koopwaar. Na deze drie drukke dagen zijn we naar de Cascade d’Ouzoud gereden en hebben twee nachten op de mooie camping Zebra gestaan. Deze is ooit door Nederlanders opgebouwd. Om bij de waterval met een verval van 110 meter te komen moet je trappen aflopen. Naar beneden en weer omhoog waren ongeveer 900 treden! De waterval was zeer de moeite waard. Ook het weer is sinds we in Marrakesh zijn aangekomen weer helemaal zoals we gewend waren, blauwe onbewolkte lucht en zo’n 25 graden. Het vervolg van de reis is richting Fes de koningsstad.

Onderweg in Zaouia ech Cheikh kwamen we bij toeval langs een ruiterfestival een zogenaamde Fantasia. Daarbij doen vele ruiters mee gekleed in het wit met geweer en de paarden mooi versiert. De bedoeling is dat men per groep in galop een afstand van 200 meter aflegt zwaaiend met de geweren en deze tegelijkertijd afvuurt. Dat tegelijkertijd afvuren gaat natuurlijk nog wel eens mis maar erg leuk om mee te maken. Inmiddels waren we aangekomen bij een bergmeer op 2000 meter hoogte bij Aquelmane Sidi Ali. Aan de noordzijde van de hellingen ligt nog enige sneeuw.

Week 7:
Via o.a. Fes en Moulay Idriss, de overtocht van Tanger naar Spanje.

Deze laatste week zijn bij het bergmeer vertrokken en naar de koningsstad Fes gegaan waar we een paar dagen verbleven. Vandaar zijn we 2 dagen bij de plaats Moulay Idriss gebleven en via Chefchaouen naar Cabo Negro. De Marokko reis werd afgesloten met de overtocht van Tanger naar Algeceiras. De laatste overnachting in Marokko bij Cabo Negro was bij het restaurant La Ferma waar we met de gehele groep een zeer smakelijk, sfeervol en goed verzorgd afscheidsdiner hadden. Het is voor ons een bijzondere en fascinerende reis geweest. Beleef Marokko Puur: fascinerend en enerverend, contrastrijk, geweldige landschappen, vriendelijke mensen, vasthoudende verkopers, alle dagen zon maar fel licht. Kortom een land met veel gezichten. Op sommige momenten waan je jezelf 100 jaar terug. De temperaturen lagen zo’n 5°C lager dan men hier normaal gewend was maar toen wij er waren tussen 20 – 26°C overdag. In totaal hebben we in deze 7 weken in Marokko ruim 6300 km gereden over zeer verschillende wegen, verhard, onverhard, zandig en stenige Maar ook veel asfalt. Wij hebben geen lekke band of andere pech gehad. Het enige was dat we een ventiel van een band hebben moeten wisselen. We hebben heel erg veel gezien en kunnen fotograferen. Zeker 4000 foto’s heb ik kunnen maken. Na aankomst in Algeceiras (Spanje) blijven wij nog een tijdje in Andalusië en trekken op ons gemak verder door Spanje en Frankrijk weer richting huis.